Wie zich tijdens het bezoek op dit eiland verdiept in de geschiedenis komt een bewogen periode tegen. Het kende een bloei in de oudheid maar raakte daarna in verval en kende decennia lang diverse overheersingen en plunderingen. Deze plunderingen zorgden er o.a. voor dat het eiland bijna geheel was ontvolkt. Het Ottomaanse rijk was een van de laatste om in 1834 uiteindelijk een soort autonome status te krijgen die verantwoording aflegde aan de Ottomaanse Sultan. In de 19 eeuw was er veel handel in tabak en leer maar in 1912 verandert dit door de Balkanoorlogen. Het eiland komt bij Griekenland. In 1919 wilde de Griekse koning klein Azië toevoegen maar het eindigde in een slachting bij Smyrna. Ook de laatste oorlog uit 1922 staat nog bij veel Grieken in het geheugen gegrift. Na deze oorlog kwam er een vrede waarbij een complete volksverhuizing was afgesproken. Veel Turken en Grieken werden toen gedwongen hun huis te verlaten. Hierdoor werd de handel op Samos in tabak en leer praktisch stopgezet. In de plaats Karlovassi laten de vele verlaten pakhuizen dit stukje geschiedenis nog zien.
Het Eiland ligt maar minimaal 1200m uit de Turkse kust en in de buurt zijn Kusadasi en Efeze als bekende plaatsen.
Van de geschiedenis m.b.t. belastingzegels is nog maar weinig terug te vinden. Er was een prinsdom van 1834 tot 1912 maar afgezien van enkele postzegels kende dit nagenoeg geen belastingzegels. Alleen enkele labels m.b.t. tabak waarvan een met een tarief van 2 Piaster herinneren nog aan die tijd.
Sinds de toetreding tot Griekenland kende het nauwelijks zegels die specifiek naar het eiland verwijzen.
In 1955 worden enkele zegels uitgegeven t.b.v. een speciaal juridisch bouwfonds voor belangrijke gebouwen en gevangenissen. Van onderstaande zegel zijn op dit moment slechts 2 waarden met opdruk bekend:
10 Dr op 3 Dr donkergroen
10 Dr op 50 Dr donkerbruin
Na 1969 werd voor Wijn een verordening opgesteld waarbij een aantal wijnen dienden te worden voorzien van een (belasting)label. Bij de grotere flessen heb ik ze onder een plastic verzegeling van de kurk gezien en bij een kleine fles van een dessertwijn zat hij er overheen geplakt.
De wijnlabels worden in het werk van McDonald vermeld en ingedeeld op jaartal . Wat opvalt maar niet vermeld is dat de labels een eilandcode met jaartal hebben en een eigen kleur. Voor Samos zijn alleen blauwe labels gevonden en kenmerken zich met de tekst “ΣM/82 0123341” waarbij ΣM= Samos ; 82 = 1982 en daarna komt een flesnummer. Onderstaande voorbeelden zijn afkomstig uit het werk van McDonald met de laatste van eigen hand:
Het design verandert met de jaren en bij het laatste model maakt zelfs de eilandcode met jaartal geen deel meer uit van het label.
De grootste verassing kwam toen ik het wijnlabel onder de UV-lamp hield. Er kwam een geel-goudkleurige tekst tevoorschijn die ik door de invloed van de achtergrond niet helemaal kon achterhalen en / of verkeerd heb gezien:
ΠPOYPΓEIO AFPOTΠΏΠ A?AMYΞHΣ ΦTROΦIIVXYN
Voor anderen de uitdaging hun wijnlabels eens op deze manier te checken.
Andere sporen van gebruik zijn soms nog te zien in een restaurant waarbij het hebben van een (terrein)wagen soms onontbeerlijk is. Voorbeelden hiervan was o.a. een mooi groen terras met de naam “ZEΦYPOΣ” bij Potsami op ca 25m afstand van de ingang naar de watervallen. Een soortgelijke ontdekking werd nog gedaan in een van de hoogste bergdorpjes van het eiland Platanos op ca 550 m hoogte. Een klein restaurantje genaamd “Parthenon” met een soort pension voor 4 kamers is te vinden op het dorpsplein. Dit is bereikbaar via een smalle geplaveide straat ter breedte van 1 auto. Op het plein is het Parthenon samen met 2 andere taveernes waar het net genoeg ruimte over laat om een auto stapvoets te laten passeren. Soms is het inklappen van de spiegel of verplaatsing van de stoel noodzakelijk.
Wat is er vandaag de dag nog aan belastingzegels in gebruik op Samos?
Daarvoor moet je naar Samos stad of Vathy zoals de plaats vroeger werd genoemd. In mijn hotel hoorde ik dat je voor de bouw van een hotel zegels moest plakken. Deze zegels waren alleen op het belastingkantoor in Samos stad te krijgen. Er gaan veel bussen naar Samos Stad maar let wel op waar je zit. Sommige plaatsen zijn met de bus ongeschikt om een dagtripje te doen. Mocht je wel met de bus kunnen, dan is het vanaf het busstation nog geen 10 minuten lopen. Alle bussen stoppen bij een kruispunt met een terrasje. Schuin tegenover is een informatiebord waarop een symbool staat met “internal revenue”. De weg er naar toe is het kruispunt oversteken en deze weg volgen.
Dan 1e straat rechts en dan op de hoek van de eerste zijweg links staat een wit gebouw met een trap in de bocht naar de 1e verdieping met bordje “sport gym”. Beneden links is een onopvallende deur met een bordje. Eenmaal binnen moet je op de 1e verdieping een andere onopvallende deur in en een gangetje door totdat je in een open ruimte terecht komt met een lang e balie rechts en een korte balie links. De zegels zijn bij de korte balie te krijgen. Voordat ik dit loket had gevonden hebben 4 mensen mij in gebrekkig Engels en ik in gebrekkig Grieks de weg gewezen.
“Taks”wordt hier verward met “Taxi” en na het handgebaar voor het lappen van papiergeld ging een lichtje branden. Ik liet de man achter de balie wat scans zien van gerechtshofzegels met tab van 2002 maar deze waren al uit de circulatie genomen. Ook hier bleek weer: volg of fris je talenkennis Grieks op en er gaat een wereld voor je open. Hij had alleen nog de juridische bouwfondszegels met de waarden van € 0,50 en € 3, -. Ik kocht er enkele en was bezig deze op te bergen totdat een Griekse schone met toeristische achtergrond door hem naar me toe werd verwezen met de vraag wat ik zocht. Na het antwoord en vertaling werd hij heel enthousiast en zei dat hij nog meer had: “very old!”. Het bleken de plakzegels te zijn uit de jaren ’90 van 100 Drachme en 500 Drachme. Hij heeft alle laden nagelopen om te kijken wat hij nog had en dat voor niets gekregen!
Thuis heb ik de zegels nader bekeken. McDonald maakt in zijn laatste werk nog melding van een € 1, – in lichtblauw. Tanding etc. staat er niet bij maar beide waarden hebben 12 x 13 ½ en de afmeting van de zegel is ca 26 x 35 mm. De tab boven is ca 10 mm en aan de zijkant ca 14 mm. De zegels worden in vellen van 5 rijen van 10 zegels uitgegeven. De zegels hebben achter een soort ouderwetse dikkere Arabische gom. Er blijken nog verschillen te zijn tussen de 2 waarden! De € 0,50 ziet er op het eerste gezicht wit uit en de € 3, – is meer gebroken wit tot cremewit. Onder een UV lamp wordt nog meer duidelijk: de € 0,50 wordt helder wit terwijl de € 3, – donker blijft.
Ook op de achterzijde lijkt het verschil doordat de € 0,50 een vaag lichtblauw beeld geeft en de € 3, – meer een lichtpaarse indruk geeft. De grootste verrassing zit op de voorzijde. Door de UV lamp is een goudkleurige illustratie te zien die door de illustratie van de zegel moeilijk te ontcijferen is. Een foto hiervan kan alleen met speciale belichting en lens in het donker gemaakt worden.
Als je denkt dit soort zegels nog in een winkeltje te kunnen vinden kom je bedrogen uit. In Samos stad zat in de straat “Stamati”, nabij het plein “Platia Pythagorias”een winkeltje met de naam “hobby”. Er waren wat Griekse postzegels in een commerciële verpakking te zien en binnen was van alles opgestapeld maar niets m.b.t. belastingzegels. De eigenaar beloofde me, dat als ik volgend jaar terug kwam, hij wel wat zou hebben. Dat duurt nog even maar voor degenen die zelf gaan zou ik zeggen: Geniet van het eiland en kijk af en toe eens binnen in een restaurant of winkel. Dan kom je nog eens wat tegen!
