Fiscale zegelwaarden van Westelijk Nieuw-Guinea (1950-1971)

NVFF Publicaties

In augustus 2014 werd het boekwerk “Fiscale zegelwaarden van Westelijk Nieuw-Guinea (1950-1971)” door Jan Heijboer en Theo J.F. Schalke uitgegeven. Op zo’n 70 pagina’s (in kleur!) worden de fiscaalzegels van Nieuw-Guinea in de laatste 20 jaren van de koloniale periode uitgebreid behandeld. Ook de overgang naar Indonesië als Irian Barat wordt uitgebreid weergegeven. 

Cover van de uitgave.

De inhoudsopgave van het boek laat duidelijk zien hoe de laatste Nederlandse en de eerste Indonesische periode in elkaar stak:

  • Voorwoord
  • De politieke ontwikkelingen
  • De fiscale ontwikkelingen
  • Postzegels Nieuw-Guinea gebruikt als plakzegel
  • Plakzegels van Nieuw-Guinea (eerste serie)
  • Plakzegels van Nieuw-Guinea (tweede serie)
  • Stempel zegelrecht voldaan
  • Gezegeld papier van Nieuw-Guinea (eerste serie)
  • Gezegeld papier van Nieuw-Guinea (tweede serie)
  • De zegelstempels van (Nederlands) Nieuw-Guinea
  • De loonzegels van Nieuw-Guinea
  • Loonlijsten van (Nederlands) Nieuw-Guinea
  • Andere fiscale bronnen
  • Spaarbankzegel van Nederlands Nieuw-Guinea
  • Tussenbestuur van UNTEA
  • Postzegels Irian Barat gebruikt als plakzegel
  • Plakzegels van Irian Barat
  • Gezegeld Papier van Irian Barat
  • Loonzegels van Irian Barat
  • Loonlijsten van Irian Barat
  • Radiozegel van Irian Barat
  • Spaarbankzegels van Irian Barat
  • Retributiezegel van Irian Barat
  • Literatuur
Achterzijde van de uitgave.

Uit het Voorwoord (augustus 2014) van de uitgave
“Ter gelegenheid van het twintigjarig bestaan van de Nederlandse Vereniging voor Fiscale Filatelie verschijnt deze speciale publicatie over de fiscale waarden van Nederlands Nieuw-Guinea en Irian Barat.

De vereniging is in het voorjaar van 1994 opgericht om de interesse voor de fiscale filatelie in het algemeen en die van Nederland en de Overzeese Gebiedsdelen in het bijzonder te stimuleren. In de begintijd hebben zowel de heer C. Spoelman als de heer P.A.A. Korte zich ingespannen om een dergelijke vereniging van de grond te krijgen. Door hun inspanningen en vervolgens die van veel andere leden is dat gelukt. De vereniging vergadert vier keer per jaar en per vergadering verschijnt het mededelingenblad „t Cleyn Segel‟ met uiteraard mededelingen, meldingen, artikelen en een veilinglijst.

Tot aan de Eerste Wereldoorlog was de fiscale filatelie een integraal onderdeel van de filatelie. De postzegelcatalogi uit die periode catalogiseerden zowel postwaarden als fiscale waarden. In veel Britse gebieden werden postzegels ook fiscaal gebruikt.

Voorbeeld blz. 16: “Plakzegels van Nieuw-Guinea (eerste serie)”

Door de enorme toename van emissies van postzegels, ook door het uitgiftebeleid van zogenaamd nieuwe landen, raakte het verzamelen van fiscale waarden en ook van postwaardestukken na de Eerste Wereldoorlog steeds meer uit de gratie. Catalogi die ook deze waarden behandelden werden steeds schaarser, waardoor de interesse nog verder afnam. De Verenigde Staten zijn daarop een uitzondering, daar is de interesse voor de „revenues‟ blijven bestaan, niet in het minst omdat de catalogi deze waarden bleven opnemen.

Pas in de laatste decennia van de twintigste eeuw is er wereldwijd weer interesse ontstaan voor de fiscale filatelie. Dat komt tot uiting in de uitgave van nieuwe catalogi van fiscale waarden (o.a. van Barefoot), die op hun beurt de interesse weer aanwakkeren. Wat niet wil zeggen, dat elke filatelist begrijpt waar het in de fiscale filatelie om draait.

Te vaak wordt gesproken over „cinderella‟s‟ (= Assepoester: leek een prinses maar was een arm verwaarloosd meisje) en BOB („back of the book‟), weinig zeggende containerbegrippen voor zegels die geen postzegels zijn. Dichter in de buurt is de aanduiding belastingzegels, maar dit begrip dekt de lading ook niet. De Angelsaksische benaming „revenues‟ dekt de lading beter, namelijk overheidsinkomsten, de fiscus.

De fiscale filatelie betreft niet alleen belastingzegels, maar ook legeszegels en kredietzegels. Bij belastingen is er geen recht op een tegenprestatie van de betreffende overheid. Bij leges is sprake van een betaling voor een overheidsprestatie aan een individu. Een duidelijk aparte categorie zijn de kredietzegels (spaarzegels uitgegeven door een overheid), door het kopen van deze zegels groeit het recht op een toekomstige uitkering.

Leges bestaan net zo lang als er overheidsdiensten zijn waarvoor apart betaald moet worden. Een ander woord voor leges is retributie. Soms is het onderscheid met belastingzegels flinterdun, zeker als de leges of retributie meer bedraagt dan de kosten van de overheid om een bepaalde dienst te verlenen.

Fiscale zegels bestaan niet alleen uit plakzegels („adhesives‟) maar ook uit ingedrukte zegelstempels („embossed‟) in een document, die voor of na het opstellen van een document zijn aangebracht. Fiscale zegeling kan ook plaatsvinden door het aanbrengen van een stempelafdruk.

De discussie of stempels of een gedrukte tekst als „leges betaald‟ ook tot de fiscale filatelie behoren is nog lang niet uitgewoed. Hetzelfde geldt voor betalingsbewijzen van betaalde belastingen of leges (retributies) of stortingsbewijzen in spaarbankboekjes.

Zoals in de postale filatelie, zijn er fiscale filatelisten die zich toespitsen op de technische uitvoering van fiscale waarden, die alleen zegels „op stuk‟ verzamelen, die een bepaald thema verzamelen, die zich specialiseren in een gebied, land of periode, die zegels verzamelen die zowel voor de post als voor de fiscus gebruikt konden worden, etc. Alle variaties van de postale filatelie zijn ook vertegenwoordigd in de fiscale filatelie.

Als zegels uitgegeven zijn door een overheid is het duidelijk dat het fiscale zegels zijn, maar er zijn ook zegels uitgegeven door instanties waarvan de status niet altijd even duidelijk is. In Nederland is de Kamer van Koophandel een door de overheid ingestelde voorziening, die in de verste verte niet te vergelijken is met een „Chamber of Commerce‟ in de Verenigde Staten. Steeds zal onderzocht moet worden of men te maken heeft met een overheidsdienst, een gedelegeerde instelling of een zuiver particuliere instelling.

Voorbeeld blz. 30: “Drie plakzegels van f 5,- van Nederlands Nieuw-Guinea in Nieuw-Guinea paspoort van 27 mei
1957″

Het gebruik van fiscale zegels neemt mondiaal af door de voortschrijdende automatisering, de verdere rationalisering van het maatschappelijke leven en „good governance‟. In staten waar dit niet het geval is, zijn fiscale zegels het middel om corruptie bij de overheid tegen te gaan en een relatief eenvoudige manier om overheidsinkomsten te genereren.

Het fiscaal-filatelistische verzamelgebied van het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea en Irian Barat is door het relatief korte bestaan beperkt. Toch zijn alle typen fiscaal zegels vertegenwoordigd. Het aantal publicaties over deze fiscale zegels is beperkt. De bronnen van deze publicatie staan aan het einde van deze publicatie vermeld. Deze publicatie is een bewerking van diverse artikelen van Jan Heijboer, die zo‟n 25 jaar geleden verschenen in „t Cleyn Segel‟, in „ZWP‟, het mededelingenblad van de Studiegroep Zuid-West Pacific en in „Globe-Post 100‟, de tentoonstellingscatalogus van de filatelistenvereniging De Globe in Arnhem. In het laatste artikel werd de introductie afgesloten met: ‘Het is niet aannemelijk dat met dit artikel het laatste woord is gezegd over de fiscaal-filatelistische aspecten van de postgeschiedenis van dit gebied.’ Ook deze publicatie roept meer vragen op dan beantwoord kunnen worden. Tijdens het samenstellen van deze publicatie doken steeds weer nieuwe zegels en stukken op, met daarbij nieuwe vragen.

Bij dezen doen wij een beroep op een ieder die meer informatie heeft over de fiscale zegels van het westelijk deel van Nieuw-Guinea om deze met ons te delen. Bijvoorbeeld informatie over het gebruik van gezegeld papier (voor en na 1963), voorbeelden van het gebruik van postzegels als fiscale waarde in de beginperiode van (Nederlands) Nieuw-Guinea en tijdens de UNTEA-periode, mengfrankeringen (post- plus fiscale zegelwaarden), tarieven voor en na 1963, etc.

De samenstellers hebben het gemis ervaren van een publicatie over de fiscale waarden van Nederlands-Indië en Indonesië. Op het internet is wel het nodige te vinden over de technische uitvoering van fiscale zegels, in het bijzonder op de site van Bakhuizen van den Brink en over de verschillende emissies, maar weinig over de historische en juridische achtergronden van deze emissies. Het werk van Van der Poel is inmiddels zestig jaar oud en moet nodig up to date gebracht worden.

De publicatie van Henk Ramkema en Leo Vosse komt dicht in de buurt van ons verlangen maar is logischerwijs (maar helaas) beperkt gebleven tot de periode 1942-1949. De Barefoot catalogus voor de Benelux geeft louter een summiere, maar helaas incorrecte en bovendien niet complete beschrijving van de plak- en loonzegels van Nederlands Nieuw-Guinea. De catalogisering is eigenlijk ver beneden de maat. De prijsstelling varieert van £ 10 tot £ 100, waarbij nauwelijks rekening is gehouden met de mate van gebruik. De behandeling van de fiscaal zegels van Irian Barat is bij Barefoot eigenlijk niet aan de orde. De samenstellers zien af van enige prijsindicaties en onderschrijven de toelichting van Barefoot: ‘Given the short period of use in Dutch New Guinea stamps, and the primitive economy requiring few revenues, they must be among the scarcest of Dutch colonial issues’. Hetzelfde geldt overigens in nog heviger mate voor andere documenten dan kwitanties met gebruikte zegelwaarden van Nederlands Nieuw-Guinea en van Irian Barat.

Tot slot danken wij al diegenen die op één of andere manier een bijdrage hebben geleverd aan het tot stand komen van deze publicatie, in het bijzonder Hans Paul Hager, Joop Hoogenboom en Leo Vosse. Deze steun kwam niet alleen van leden van de N.V.F.F. maar ook van leden van de Studiegroep ZWP. Het bestuur van de Studiegroep ZWP gaf niet alleen morele steun, maar nam een deel van de kosten van deze publicatie voor haar rekening. Desondanks zijn alleen de samenstellers verantwoordelijk voor de inhoud.

Het is te hopen dat in de toekomst meer van dit soort publicaties kunnen verschijnen, al dan niet met steun van zusterverenigingen.”

Voorbeeld blz. 48: “”Loonlijsten van (Nederlands) Nieuw-Guinea”

De technische details van het boek:

ISBN/EAN: 978-90-801025-6-9
Jan Heijboer & Theo J.F. Schalke
67 pagina’s, in kleur

Tagged
Ivo Spanjersberg
Ik verzamel Zuid-Koreaanse fiscaalzegels, zie www.spanjersberg.net voor mijn online catalogus.

1 thought on “Fiscale zegelwaarden van Westelijk Nieuw-Guinea (1950-1971)

Geef een reactie